Ayurvedische dagelijkse routine – leven in een gezond ritme

Gezondheid bevorderen en behouden is het belangrijkste doel van ayurveda. Volgens de ayurvedische kennis lukt dat vooral als wij ons dagelijks leven aanpassen aan de cycli van de natuur en gebruik maken van het natuurlijke bioritme.

Al duizenden jaren geleden beschreven ayurvedische geleerden in hun geschriften hoe een gezonde dagindeling eruitziet, en waarom ‘dinacharya’, de dagelijkse routine, zo belangrijk is voor ons welzijn. Met deze blog willen wij u helpen op een eenvoudige manier en zonder hectiek een ayurvedische dagelijkse routine in te bouwen om u volledig ontspannen te voelen. Ayurveda voor vreugde, geluk en gezondheid.

Ons advies: verander niet te veel dingen in één keer. Ga stap voor stap te werk. Begin met een tip waarvan u het gevoel heeft dat u die makkelijk kunt integreren. Later voegt u dan een tweede stap toe, daarna een derde etc.

Ayurveda in de ochtend

Vroeg opstaan

Vroeg opstaan is de eerste sleutel voor een goede dagelijkse routine die bijdraagt aan gezondheid en welzijn.

Oude vedische geschriften adviseren zelfs om in het ideale geval ‘een uur voor zonsopgang’ op te staan – oftewel tussen 4:00 en 6:00 uur 's ochtends. Belangrijk is dat u nog in de ochtendlijke vata-fase, dus voor 6:00 uur, opstaat – en wel zonder wekker. En hoewel dit voor veel mensen even wennen zal zijn, is dat meestal geen probleem – als u tenminste 's avonds voor 22:00 uur naar bed gaat en zich ook houdt aan de andere adviezen van de dagelijkse ayurvedische routine – met name aan die voor de avond. U zult verrast zijn hoe licht, fris en creatief u zich voelt door zo'n kleine verandering. Profiteer in de ochtend van de energie van de vata-tijd; als u langer slaapt en pas in de kapha-tijd opstaat, zullen de zware kwaliteiten van deze dagfase waarschijnlijk zorgen voor traagheid en een vermoeid gevoel.

‘Reiniging’ van binnen en van buiten

Om de dag te beginnen neemt u bewust de tijd om uzelf van binnen en van buiten te reinigen. Het ayurvedische stappenplan helpt u daarbij:

1. Grondig het gezicht wassen
2. Mondhygiëne: zorgvuldig tandenpoetsen en tong reinigen
   De reiniging van de mond is erg belangrijk. Juist op de tong verzamelen zich gedurende de nacht heel veel afvalstoffen, oftewel ama (zie opmerking). Door schaven met een tongreiniger ontdoet u uw lichaam van deze ballast.
3. ‘Gandusha’ (olietrekken)
   Het olietrekken kent een lange traditie in de ayurveda. Ook hierbij is het doel om uw lichaam te bevrijden van opgehoopte ama, oftewel afvalstoffen. Het beste gebruikt u daarvoor 1-2 eetlepels (gerijpte) biologische sesamolie. Neem deze in de mond, gorgel ermee en duw en trek de olie tussen de tanden door. Doe dit in totaal gedurende zo'n 4-5 minuten. Verwijder vervolgens de olie bij het huisafval; spoel hem niet door de gootsteen of het toilet, omdat op den duur de afvoer verstopt kan raken door de olie.

4. Water drinken
   Drink 1-2 koppen, of 100-200 ml lauw water. Als u wilt kunt u hier wat honing en/of citroensap aan toevoegen.
5. Blaas en darmen legen
   Erg belangrijk: het legen van de darmen hoort bij de ochtendlijke reiniging! Door water te drinken wordt dit al snel op natuurlijke wijze gestimuleerd.

Lichte lichaamsbeweging

Als u er tijd voor heeft zou een korte, kwieke ochtendwandeling ideaal zijn. Dit stimuleert de doorbloeding en stofwisseling en zorgt voor een opgewekt humeur.

Daarna is het belangrijk dat u zorgt voor 'voeding'. In eerste instantie nog niet met voedingsmiddelen, maar met abhyanga, de ayurvedische zelfmassage met olie. Zo brengt u ook kracht in de dhatus (lichaamsweefsels), spieren en botten, verzorgt u uw huid en kalmeert u zelfs uw zenuwstelsel. Met name mensen met slaapstoornissen profiteren van de diepe werking van ayurvedische massage.

Ayurvedische oliemassage (abhyanga)

Deze oliemassage biedt een compleet programma voor zelfverwennerij. Masseer ongeveer 5–10 minuten zacht uw hoofd, lichaam en voetzolen met hoogwaardige ayurvedische oliën; u kunt hier het beste een olie voor gebruiken die overeenkomt met uw dosha-type. Maak de olie van tevoren warm, bijvoorbeeld au bain marie. Geniet van deze kostbare tijd voor uzelf.

Hier vindt u meer informatie over ayurvedische zelfmassage.

Als u gerijpte sesamolie gebruikt voor de oliemassage, kunt u ook steeds 1–2 druppels hiervan in uw oren en neus druppelen. Rust dan een minuut of tien zodat de olie goed kan worden opgenomen door de huid.

Geniet na de inwerktijd van een warme douche of een bad. Tip: verwijder van tevoren overtollige olie met een tissue en giet wat reinigingsmiddel in de afvoer – zo voorkomt u op den duur verstoppingen.

Yoga asanas en pranayama (ademoefeningen)

Na afsluiting van de ochtendhygiëne is nu het juiste moment aangebroken voor uw Yoga Asanas en ademoefeningen (pranayama). Als u deze oefeningen regelmatig zorgvuldig en met veel aandacht uitvoert, kunt u uw lichamelijke en geestelijke welzijn merkbaar verbeteren.

Transcedente meditatie

Net als de hierboven beschreven reiniging van het lichaam is ook de innerlijke reiniging onlosmakelijk verbonden met de ayurvedische ochtendroutine. Wij adviseren met name transcendente meditatie, omdat die moeiteloos, eenvoudig en natuurlijk kan worden beoefend en buitengewoon diepe innerlijke rust en helderheid geeft. Daarmee legt u een basis om ook een drukke dag moeiteloos en met meer ontspanning door te komen.

Ontbijt

Uw ontbijt neemt u het beste vóór 8:00 uur, of uiterlijk om 9:00 uur. Volgens de ayurvedische leer is dan al de kapha-tijd aangebroken en is het spijsverteringsvuur agni (zie opmerkingen) niet bijzonder krachtig. Zorg daarom voor een licht ontbijt. Heeft u helemaal geen trek, dan kunt u het ontbijt ook overslaan.

Verder komt bijvoorbeeld bepaald seizoensfruit in aanmerking (tip: vata-types kunnen dit ook stomen met gedroogde vruchten, bijv. dadels, vijgen en noten, of warm eten met wat specerijen zoals kardemom of kaneel) - of u bereidt een lichte ontbijtpap van granen. Hier vindt u enkele ayurvedische ontbijtrecepten. Eet nooit als u haast heeft, terwijl u staat of zelfs loopt. Neem 10-15 minuten de tijd om ontspannen en rustig te ontbijten. Dat geeft een bevredigend en prettig gevoel.

Draag comfortabele kleding die bij het jaargetijde past en u warm houdt. Doe dan wat er voor u die dag op de agenda staat. De rest van de ochtend is geschikt voor uw eerste creatiefase:

Ayurveda in de middag en namiddag

Middageten

De ideale tijd voor het middageten is 12:00 uur, of uiterlijk 13:00 uur, als de zon op het hoogste punt staat. Uw spijsverteringsvuur is nu krachtig en daarmee voorbereid op de belangrijkste maaltijd van de dag. De keuze van uw gerechten en dranken stemt u het beste af op uw dosha-type en het actuele seizoen. Na het eten kunt u een korte rustpauze inlassen. Vanuit ayurvedisch oogpunt wordt echter afgeraden om een middagdutje te doen.

Namiddag

In de namiddag gaat u weer verder met uw normale activiteiten. Ter afsluiting van deze tweede creatiefase vormen yoga asana's, pranayama en transcedente meditatie een inleiding van een ontspannende avond.

Ayurveda in de avond

Avondeten

De avondmaaltijd eet u volgens het natuurlijke ritme het beste om 18:00 of 19:00 uur. Zo komen we opnieuw in de kapha-tijd met een eerder zwak spijsverteringsvuur. Om het spijsverteringssysteem niet onnodig te belasten tijdens de nachtrust, houdt u het avondeten licht. Denk hiervoor bijvoorbeeld aan groentesoep of wat khichari (rijst met gele mungbonen). Recepten voor bijvoorbeeld onze polenta-venkelsoep vindt u hier.

Eet nooit een grote avondmaaltijd; waarschijnlijk kunt u het voedsel niet meer verteren voordat u gaat slapen. Met name dierlijke eiwitten liggen 's avonds bijzonder zwaar op de maag. Kies ook voor gerechten en dranken die passen bij uw dosha-type en bij het seizoen.

Avondwandeling en tijd voor rust

Als u wilt kunt u na het eten nog 10-15 minuten gaan wandelen. Daarna richt u zich op prettige, ontspannende activiteiten – want nu is de juiste tijd voor rust en ontspanning. Spannende detectives lezen, werken op de computer of (te veel) televisie kijken laat u liever achterwege.

Op tijd naar bed

Bedtijd zou dan uiterlijk om 22:00 uur zijn, wanneer de pitta-tijd begint. Als u na 22:00 uur nog wakker bent, worden geest en lichaam weer actief, zodat u niet meer goed kunt inslapen. Vaak ligt u dan tot laat wakker.

U ziet het: er zijn allerlei kleine dingen die wij kunnen doen om onze gezondheid te bevorderen.

Wij wensen u veel plezier bij het volgen van onze tips voor de dagelijkse routine, en het allerbeste voor uw gezondheid!
Het Maharishi Ayurveda-team

Hartelijk dank aan onze experts dr. Richa Shrivastava en vaidya dr. Saurabh Sharma voor hun deskundige ondersteuning!

Dr. Richa Shrivastava

is een bekende onderzoeker. Ze studeerde en schreef haar proefschrift aan de vooraanstaande Gujarat Ayurveda University in India, en behaalde hier haar Master of Science (in Medicinal Plant Sciences). Dr. Shrivastava stuurt bij het erkende onderzoekscentrum van Maharishi Ayurveda Products India een groep ervaren wetenschappers en vakkundige medewerkers aan die zich bezighouden met productontwikkeling en standaardisering.

Daarnaast leidt ze gerenommeerde onderzoeksprogramma’s en geeft ze les op het gebied van ayurveda en ayurvedische planten. Twee aandachtspunten die haar daarbij na aan het hart liggen, zijn de identificatie van geschikte kruiden en de kwaliteitscontrole.

Vaidya Dr. Saurabh Sharma

staat aan het hoofd van het Maharishi Ayurveda Hospital in India en is expert in patiëntspecifieke ayurvedische behandelingen. Dr. Saurabh Sharma wordt niet alleen gewaardeerd om het succes en de effectiviteit van zijn behandelingen, ook zijn enorme toewijding aan Maharishi Ayurveda is niet onopgemerkt gebleven. Dit leverde hem bijvoorbeeld de Bhartiya Chikitsak Ratna Award op voor beste ayurvedische arts. Dr. Saurabh Sharma was al vaak te gast bij Indiase televisieprogramma’s en artikelen van zijn hand worden regelmatig gepubliceerd in toonaangevende tijdschriften, en ook online, bijvoorbeeld in de vorm van blogs. Tot zijn specialisaties behoren de polsdiagnose, voeding en levensstijl, Panchakarma-behandelingen, rasayana’s en kruidengeneesmiddelen.