Ayurveda-types – Vata, Pitta, Kapha
Wat is een ayurveda-type?
Volgens de ayurveda bestaan er in de natuur drie basiskrachten, de zogenaamde dosha's, die ook in ons eigen lichaam voorkomen. Ons ayurveda-type (dosha-type, constitutietype, ‘Prakriti’) ligt vast vanaf de geboorte en bepaalt niet alleen onze lichaamsbouw, geestelijke gesteldheid, vaardigheden en voorkeuren, maar ook hoe we reageren op bepaalde voedingsmiddelen, seizoenen, het weer en de uitdagingen van het dagelijks leven.
De dosha's kunnen aan de hand van hun eigenschappen worden herkend en bepaald. Al naargelang welke dosha domineert, onderscheiden we binnen ayurveda het Vata-, Pitta- en Kapha-type en gemengde types.
Dosha-test – welk ayurveda-type bent u?
De gratis dosha-test van Maharishi Ayurveda® geeft u in slechts vijf minuten een eerste inzicht in uw individuele dosha-verdeling.
Met de cijfers 0-6 bepaalt u hoezeer elke uitspraak op u van toepassing is: Het cijfer 0 betekent “Nee, klopt helemaal niet”, het cijfer 6 betekent “Ja, klopt helemaal”. Baseer uw keuze op hoe u zich de afgelopen zes maanden heeft gevoeld, niet alleen de afgelopen week.
De uitslag van onze dosha-test vertelt u welke dosha (hoogste score) bij u vooral aanwezig is en wat dit voor u betekent.
Vaak is de uitslag van deze eenvoudige test al voldoende om (weer) meer in harmonie te komen met de eigen natuur en dus gezonder te leven. Voor een uitgebreidere, individuele analyse raden wij u aan een ervaren therapeut te raadplegen die bekend is met Maharishi Ayurveda®. Mogelijke contactpersonen zijn bijvoorbeeld te vinden bij de Algemene Nederlandse Vereniging voor Ayurvedische Geneeskunde (ANVAG).
Wat vertelt de dosha-test u?
De dosha-test helpt u om
- uzelf, uw vaardigheden en uw behoeften beter te leren kennen,
- uw persoonlijke potentieel optimaal te ontwikkelen,
- in harmonie te leven met uw eigen constitutie en dus
- een gezond en gelukkig leven te leiden.
“Wie ben ik?” –
wat uw ayurveda-type over u onthult!
Het ayurveda- of constitutietype weerspiegelt onze natuurlijke dosha-verdeling die al vanaf de geboorte in ons aanwezig is. Ayurveda noemt deze karakteristieke constitutie ‘Prakriti’. Deze basisconstitutie verandert niet heel veel in de loop van het leven.
Stress, ongezonde leefgewoonten of andere factoren kunnen de dosha's uit balans brengen en vervolgens invloed hebben op onze aangeboren basisconstitutie.
Deze veranderde toestand wordt in de ayurveda ‘Vikriti’ genoemd. Wanneer de onbalans vroegtijdig wordt opgemerkt, helpen vaak eenvoudige aanbevelingen op het gebied van dagelijkse routine, leefstijl en voeding het natuurlijke evenwicht te herstellen.
Daarom is het belangrijk dat we onze constitutie kennen om onze dosha's in de voor ons optimale balans te houden, onze levenskracht te versterken en zo een zo gezond, gelukkig en vervuld mogelijk leven te leiden.
Vata, Pitta, Kapha of gemengd type? – constitutietypes in de ayurveda
Ayurveda ziet elke persoon als een uniek individu met een combinatie van de drie dosha's Vata, Pitta en Kapha en hun ontelbare eigenschappen.
Een Tridosha-constitutie (gelijke mate aan Vata, Pitta en Kapha) laat volgens de ayurveda zien dat de biologische krachten in het lichaam in balans zijn. Dit betekent een goede structuur (Kapha), energie (Pitta) en bewegingsprocessen (Vata).
Als een bepaalde dosha in hogere mate aanwezig is, zorgt dit ervoor dat sommige dosha-functies domineren. Het ‘balanceren’ van de dosha's heeft echter niets te maken met hoeveelheidsverhoudingen, maar met het bevorderen van de normale, gezonde functie van de individuele dosha's.
Bij de meeste mensen domineren één of twee dosha's.
Ook in de verschillende levensfasen overheersen verschillende dosha's.
Volgens de ayurveda worden de kindertijd en jeugd tot ongeveer het dertigste levensjaar gedomineerd door Kapha, het structurerende principe. In de periode van creativiteit tot ongeveer zestig jaar overheerst het Pitta-principe. Daarna volgt de tijd van verandering en geestelijke volwassenheid, die wordt bepaald door het Vata-principe.
In totaal zijn er tien verschillende constitutietypes waarvan de eigenschappen worden bepaald door een of meer dosha's, waardoor de lichaamskenmerken zich vermengen. De dosha's leggen bepaalde eigenschappen of kenmerken vast, bijvoorbeeld welke lichaamsbouw, stofwisseling, talenten, sterke punten, voorkeuren en afkeuren een persoon bezit. De beschrijving van de constitutietypes vanuit ayurvedisch oogpunt is zeer complex en is onderhevig aan talrijke invloeden.
Dosha-types:
- Vata – elementen ether en lucht
- Pitta – element vuur (en een beetje water)
- Kapha – elementen aarde en water
- Vata/Pitta
- Vata/Kapha
- Pitta/Vata
- Pitta/Kapha
- Kapha/Vata
- Kapha/Pitta
- Vata-Pitta-Kapha (Tridosha/Sama-Dosha)
Geen van de individuele dosha-samenstellingen is beter of slechter, want elke persoon is uniek en alle dosha's hebben hun eigen goede en slechte kanten.
Lees hier meer over de verschillende ayurveda-types:
Iets goeds doen voor uzelf – de juiste keuze voor uw dosha-type
Of het nu gaat om de juiste voeding die u goed verdraagt of het kiezen van de juiste aromaoliën voor in huis: inzicht in uw dosha-type zal u vertellen hoe u uw dosha-balans kunt verbeteren, nieuwe energie kunt opdoen en meer evenwicht kunt vinden.
Als bij uw dosha-test meerdere dosha's domineren, kunt u het beste de aanbevelingen voor het overheersende dosha-type volgen.
De beste tips voor een goede dosha-balans
Vata | Pitta | Kapha | |
De juiste specerijen | zoet, zuur, zout bijv. anijs, asafoetida, basilicum, fenegriekzaad, venkel, verse gember, kardemom, komijn, kruidnagel, mosterdzaad, zoethout, kaneel Vata-Churna |
zoet, bitter, wrangzoet, bitter, wrang milde specerijen zoals venkel, koriander, kardemom, komijn, kurkuma, kruidnagel, saffraan, kaneel Pitta-Churna |
scherp, bitter, wrang of zuur bijv. peper, gember Kapha-Churna |
Voeding | warme, goed gekookte, voedzame gerechten, regelmatig kleinere maaltijden eten, ghee | verkoelende, goed gekookte gerechten, vaste etenstijden aanhouden, voldoende water drinken | gekookte, vetarme, lichte gerechten, niet te veel en te vaak eten, af en toe vasten mag |
Temperatuur | warmte van welke aard dan ook – als bad, drank, voedsel, weer, etc. | lauwwarm water om af te koelen – als bad of drank, overmatige hitte vermijden, in de zomer in de schaduw blijven | hete gemberthee |
Geuren | zoet, zwaar, zuur | zoet, verkoelend | bitter, wrang, kruidig, scherp, verwarmend |
Aromaolie | rozenolie, basilicum, geranium, kaneel, citroen, sinaasappel, lavendel, melisse, ylang-ylang | rozenolie, munt, sandelhout | jeneverbes, eucalyptus, gember, kamfer, kruidnagel, marjolein |
Kleuren | warm, rustig, zacht, licht groen, beige, lichtroze |
koel, licht, rustig, zacht, aardkleuren blauw, grijs, wit |
kleurrijk, levendig, helder |
Dagelijks ritme | op tijd naar bed (vóór 22:00 uur) | op tijd naar bed (vóór 22:00 uur) | vroeg opstaan (vóór 6:00 uur) |
Vrijetijdstip | warm bad na een verblijf in de kou, stoombaden, letten op voldoende rust, overprikkeling vermijden | wandelingen in het bos, licht/leuk vermaak, regelmatig ontspannen | sauna, regelmatig bewegen, stimulerende mentale activiteiten |
Speciale ayurveda-tips |
regelmatige oliemassages met warme sesamolie of Vata Massageolie, Gandharva-muziek | oliemassages met warme kokosolie of Pitta Massageolie, Gandharva-muziek | droge massages met Garshan-massagehandschoenen |
Meer tips over een op het dosha-type afgestemde voeding vindt u in onze blog “Ayurvedische voedingstips”.
Literatuurbronnen
Schrott, Ernst; Schachinger, Wolfgang: Ayurveda. Grundlagen und Anwendungen. 3e druk 2016, Trias-Verlag
Bauhofer, Ulrich: Mehr Energie. Wie wir in Balance leben. 2020, Südwest-Verlag