Vata, Pitta, Kapha – dosha's in de ayurveda
Wat u over Vata, Pitta, Kapha moet weten
Vata, Pitta en Kapha: Zo heten de drie ’dosha's’ (basiskrachten) in de ayurvedische gezondheidsleer, en hun harmonie, resp. balans wordt van zeer groot belang geacht.
Maar wat zijn dosha's precies? In de ayurveda worden de dosha's beschreven als drie fundamentele principes die de natuur en ook ons eigen menselijke lichaam doordringen en zodoende alle fysiologische processen regelen.
De mens als spiegel van zijn dosha-balans
De individuele verdeling van de drie dosha's bepaalt onze constitutie oftewel ons ayurveda-type. Deze beschrijft onze geestelijke en lichamelijke gesteldheid: onze lichaamsbouw, voedingsbehoeften en stofwisseling, evenals de verschillende kenmerken van onze persoonlijkheid, ons temperament, onze voorkeuren en afkeuren, onze sterke en zwakke punten.
Ayurveda-types
Afhankelijk van welke dosha's overheersen, maken we in de ayurveda onderscheid tussen verschillende constitutie- of ayurveda-types: het Vata-, Pitta- en Kapha-type en een aantal gemengde types.
Welk ayurveda-type bent u? Gratis dosha-test (slechts vijf minuten)
Weet u nog niet wat uw dosha-type is? Voor een eerste indruk raden wij u aan de dosha-test te doen.
Vata, Pitta, Kapha – zo worden we gevormd door de dosha's
Vata – het bewegingsprincipe
is verantwoordelijk voor het zenuwstelsel, de ademhaling en alle bewegingsprocessen in het lichaam. De elementen ether en lucht worden ingedeeld bij de Vata-dosha. Bij een evenwichtige Vata voelt men zich energiek, blij, enthousiast en creatief; de geest is rustig, helder en levendig.
Pitta – het stofwisselingsprincipe
regelt onder meer de spijsvertering en de lichaamstemperatuur. Op geestelijk gebied staat het voor een scherp intellect en emoties. Pitta bestaat in de eerste plaats uit het element vuur. Als deze dosha in balans is, geeft deze tevredenheid, energie, welbespraaktheid, een goede spijsverteringskracht, de juiste lichaamstemperatuur en een heldere geest.
Kapha – het structuurprincipe
geeft het lichaam stevigheid en stabiliteit en houdt de vloeistofhuishouding in evenwicht. De elementen aarde en water worden eronder ingedeeld. Een evenwichtige Kapha geeft kracht, uithoudingsvermogen, een goed immuunsysteem, geduld en psychische stabiliteit.
Verdeling van Vata, Pitta en Kapha in het lichaam
Hoewel alle drie de dosha's in het lichaam aanwezig zijn, geven de oude vedische teksten elke dosha toch een bepaalde plek in het lichaam. In de „Ashtanga Hridayam, Sutrasthan 1.7“ staat: „Vata is vooral onder de navel te vinden, Pitta vooral tussen het hart en de navel en Kapha boven het hart.“
Het innerlijke evenwicht bewaren
Als de drie dosha’s bij u in evenwicht zijn, betekent dit dat alle lichaamsfuncties ongehinderd kunnen verlopen – volgens ayurveda zijn we dan kerngezond en zitten we prettig in ons vel.
Daarom leggen de ayurvedische geschriften uit met welke eenvoudige maatregelen we de natuurlijke balans van een dosha weer op zachte wijze kunnen herstellen. Zo worden de natuurlijke lichaamseigen genezende krachten versterkt.
Wijsheid uit de oude geschriften – zo profiteren we van een goede dosha-balans
Het basiswerk van de traditionele ayurvedische literatuur, de Charak Samhita, geeft uitleg over de betekenis van de evenwichtige dosha's: „In het lichaam van elk levend wezen bevinden zich Vata, Pitta en Kapha. Men moet weten of ze zich in de natuurlijke (in balans) of onnatuurlijke (uit balans) toestand bevinden.“ – (Charak Samhita, Sutrasthan, 18.48)
Vervolgens wordt dan uitgebreid het effect beschreven van in evenwicht zijnde dosha's. Hier staat bijvoorbeeld dat een evenwichtige Vata-dosha zich o.a. uit in enthousiasme, een goed werkende stofwisseling in de weefsels en een goede uitscheiding.
Een evenwichtige Pitta-Dosha is te herkennen aan een goede spijsvertering en goed gezichtsvermogen, een evenwichtige lichaamstemperatuur, een gezond honger- en dorstgevoel, een goede uitstraling, geluksgevoelens en intelligentie.
Aan een evenwichtige Kapha worden de volgende eigenschappen toegeschreven: kracht, verdraagzaamheid, geduld, en de afwezigheid van hebzucht - (Charak Samhita, Sutrasthan, 18.49-51)
Ojas – het geheim van vitaliteit en kracht
Het is dus goed als de dosha's in balans zijn, want dan is het lichaam gezond en ontstaat er volgens ayurveda ‘ojas’, het fijnste stofwisselingsproduct, dat een zodanig fijne structuur heeft dat het zowel nog materie als bewustzijn is.
Ojas is het geheel van alle drie de dosha's. De eigenschappen worden in de klassieke ayurvedische schriften gedetailleerd beschreven: Ojas verleent ons vitaliteit en sterkte, een goede gezondheid, houdt de spijsvertering en stofwisseling in stand, houdt ons jong, laat ons positief denken en problemen op afstand houden.
Een mens met veel ojas voelt zich in alle opzichten gelukkig en straalt dit ook uit. Uiterlijk is ojas dan bijvoorbeeld te herkennen aan een gezonde, glanzende huid en stralende ogen.
Wat kunnen we doen om de dosha's in evenwicht te houden, te brengen of opnieuw te brengen, zodat ojas kan ontstaan?
Op onze website vindt u veel tips en informatie voor een gezonde dagelijkse en seizoensroutine, voeding, work-life balance en nog veel meer.
Het bijzondere van Maharishi Ayurveda® is, dat verloren gegane fragmenten van de oude authentieke kennis weer werden samengevoegd tot één geheel. Maharishi Ayurveda® kent 20 holistische benaderingen voor het in balans houden en brengen van de dosha's.