Met de lente breekt de Kapha-tijd aan
De verandering zal niemand ontgaan: de kille vrieskou maakt langzaam maar zeker plaats voor een zacht voorjaarszonnetje en overal duiken de eerste lentebodes op. Witte sneeuwklokjes, gevolgd door een kleurenpracht van krokussen, narcissen en tulpen luiden een nieuw jaargetijde in. En met de lente breekt ook de Kapha-tijd aan, een periode die volgens ayurveda van maart tot juni duurt. Als gevolg van de kou en zwaardere winterkost heeft zich in ons lichaam in de wintermaanden een teveel aan Kapha verzameld. Als structuurgevend principe staat de dosha Kapha voor eigenschappen als koud, nat, zwaar en taai. Voor sommigen uit deze ophoping van Kapha zich dan ook in wat extra pondjes, en bij anderen in de vorm van minder opvallende ‘stofwisselingsslakken’. De stijgende temperaturen doen de Kapha in de natuur en in ons lijf als het ware weer ‘smelten’. Uit ayurvedisch oogpunt is dat bijvoorbeeld te merken aan regenachtig weer, maar ook aan loopneuzen, slijm ophoesten of hooikoorts. Ook aan de bekende voorjaarsmoeheid, waar met name Kapha-types veel last van hebben, ligt volgens ayurveda een overheersende Kapha ten grondslag. Vandaar dat het nu in de lente erg belangrijk is bij het wisselen van de seizoenen de dosha’s goed in balans te houden. De jaargetijdenroutine ‘Ritucharya’ leert ons hoe we dit kunnen doen. We zetten de belangrijkste aanbevelingen voor de Kapha-tijd voor u op een rij, zodat u fris en vol energie de lente tegemoet kunt gaan.
Volg het ritme van de natuur
De balans bewaren lukt het beste als we het ritme van de natuur volgen en meegaan met de wisseling van de jaargetijden en de bijbehorende dosha’s. Licht, temperatuur en lengte van de dag zijn onder andere belangrijke maatstaven die ons helpen lichaam en geest in harmonie met het ritme van de natuur te houden. Dit geldt zowel voor het seizoensritme als voor het dagritme. Net als bij de overgang van winter naar voorjaar, gaan we ook elke ochtend om 6.00 uur over van Vata naar Kapha. De lente kan dus eigenlijk ook wel als de dageraad van het jaar worden beschouwd. Ayurveda raadt daarom aan om bij het aanbreken van een nieuwe dag, dus vóór het einde van de Vata-tijd en uiterlijk om 6.00 uur, zonder wekker op te staan. Dat lijkt vroeg, maar wie weer voor het einde van de Kapha-tijd (dat wil zeggen vóór 22.00 uur) naar bed gaat, zal merken dat dat best meevalt. Met deze routine ondersteunt u het innerlijke ritme van lichaam en geest en helpt u uzelf de harmonie, met uzelf en met de natuur, te hervinden. Juist in de Kapha-tijd kunnen we dat extra steuntje in de rug ontzettend goed gebruiken om zonder al te veel vermoeidheid de lente door te komen.
Tijd van innerlijke reiniging
Met de volgende tips voor innerlijke reiniging kunt u uw lichaam helpen het teveel aan opgebouwde Kapha weer kwijt te raken.
- Neem regelmatig de tijd voor de reinigende handelingen van uw ayurvedische dagelijkse routine, bijvoorbeeld door uw mond te spoelen met gerijpte sesamolie en uw tong ‘s ochtends te reinigen met een tongschraper.
- Met een droge ‘Garshan’-massage kunt u de doorbloeding van het bindweefsel bevorderen. Zo stimuleert u de stofwisseling, activeert u de bloedsomloop en helpt u overtollige Kapha te reduceren. Ideaal zijn daarbij Garshan-massagehandschoenen uit ruwe zijde, die speciaal voor dit type massage zijn ontwikkeld.
- Houd uw voeding licht en las zo nu en dan een dag in waarop u bijvoorbeeld enkel rijst eet, of alleen vloeistoffen tot u neemt.
- Een bijzonder intensieve vorm van innerlijke reiniging ervaart u bij een panchakarma-kuur. Ook in Nederland en de rest van Europa zijn er goede aanbieders waar u zich in de watten kunt laten leggen, zonder er al te ver voor te hoeven reizen.
Hoeveel van deze tips u ook toepast, elk van deze afzonderlijke handelingen zal u helpen de wisseling van de jaargetijden beter te doorstaan.
Gebruik op de Kapha-tijd afgestemde producten
Gebruik in deze tijd vooral ayurvedische producten waarvan de bestanddelen exact zijn afgestemd op wat het lichaam gedurende de Kapha-tijd nodig heeft. Aan elk van deze producten ligt een schat aan ayurvedische kennis ten grondslag, waarvan u dankzij moderne productieprocessen nu zeer eenvoudig kunt profiteren. Geweldige producten voor de Kapha-tijd zijn bijvoorbeeld:
- Kapha-thee: een verkwikkende kruidenthee die u van binnenuit verwarmt en dus ideaal is voor frisse, regenachtige lentedagen. Kies liefst voor de biologische variant!
- Kapha-balance: het ideale voedingssupplement om de Kapha-tijd vol energie te starten. Met twee tabletten per dag ondersteunt dit supplement het herstel van de innerlijke balans, de afbraak van ama en de reductie van een teveel aan Kapha.
- Kapha-aromaolie: verwarmende en verkwikkende aromatische olie om bij een overheersende Kapha de balans te herstellen – bij Kapha-types, en in de Kapha-tijd.
Producten voor Kapha-types
Kapha-types hebben vaak te kampen met voorjaarsmoeheid en andere bijkomende verschijnselen van de Kapha-tijd. Bent u een Kapha-type? Verwen uzelf dan juist nu met speciaal voor uw dosha-type samengestelde verzorgingsproducten:
- Kapha-massageolie (G.N.C.): start uw dag goed met een verkwikkende ochtendmassage. Deze massageolie met 100% natuurlijke citronella-aromaolie is geschikt voor de vette en onzuivere huid.
- Kapha-haarolie: geniet voordat u uw haar wast van een verkwikkende hoofdmassage met deze haarolie, speciaal voor Kapha-types. (Gecontroleerde Natuurlijke Cosmetica, G.N.C.)
- Kapha-shampoo (G.N.C.): milde verzorging voor normaal tot stevig en vet haar, met 100% natuurlijke etherische oliën.
- Ayurvedische douchegel Kapha (G.N.C.): hul uzelf in het verfrissende aroma van 100% natuurlijke sinaasappel- en geraniumolie met deze speciale Kapha-douchegel, die uw huid op milde wijze reinigt en verzorgt.
Een overzicht van door Maharishi Ayurveda® aanbevolen Kapha-producten vindt u hier.
Verkwikkende hoofdmassage voor de ‘kroon van de persoonlijkheid’
Juist in de Kapha-tijd, een periode waarin een en ander losgemaakt en in beweging gebracht moet worden, weten veel mensen een verkwikkende hoofdmassage wel te waarderen. Regelmatige oliemassages vóór het haren wassen verbeteren volgens ayurveda de doorbloeding van de hoofdhuid en versterken de haarwortels.
Al in de Charaka Samhita, Sutr. V 81-83 wordt de ayurvedische hoofdmassage als volgt geprezen: “Wie regelmatig het hoofd insmeert met sesamolie, zal problemen als hoofdpijn, kaalheid, grijze haren of haaruitval voorkomen. Hoofd en voorhoofd worden aanzienlijk versterkt. De haren worden zwart, lang en zijn diep in de hoofdhuid geworteld. De zintuigen werken goed en de gezichtshuid gaat stralen. Het insmeren van het hoofd met olie is bovendien bevorderlijk voor een diepe slaap en een gevoel van geluk.”
Verwen de ‘kroon van uw persoonlijkheid’, zoals de haren door ayurveda ook wel worden genoemd, twee keer per week voor het haren wassen met een lichte massage. Laat hiervoor eerst wat olie in uw handpalm opwarmen. Doe steeds wat olie op de vingers en masseer zachtjes de olie met uw vingertoppen in de hoofdhuid. Laat de olie vervolgens liefst één tot twee uur inwerken, spoel uit en was uw haar tot slot met een milde shampoo. Een heerlijk verkwikkend gevoel voor haar en zintuigen!
Stem de keuze van de massageolie bij voorkeur af op uw haar- of dosha-type:
- Vata-haarolie voor normaal tot droog en broos haar
- Pitta-haarolie voor dun, fijn en rossig haar en voor een gevoelige hoofdhuid
- Kapha-haarolie voor stevig en vet haar
Elk van deze haaroliën is vervaardigd op basis van authentieke ayurvedische recepten en bevat naast verzorgende sesamolie speciaal op het betreffende dosha-type afgestemde combinaties van ayurvedische kruiden.
Warmte
Weersta de verleiding om bij de eerste warme zonnestralen meteen al te luchtige kleding aan te trekken. Tijdens de Kapha-tijd is warmte namelijk zeer bevorderlijk voor ons welzijn. En dat geldt niet alleen voor kleding, maar ook voor onze voeding (bijvoorbeeld Kapha-thee).
De juiste voeding voor de Kapha-tijd
Vooral Kapha-types doen er deze periode goed aan op hun voeding te letten. Laat u hierbij leiden door de woorden ‘licht’, ‘droog’ en ‘warm’. Ideaal voor lichte lentemaaltijden zijn bijvoorbeeld verse bladgroenten, zoals verschillende koolsoorten, spinazie, snijbiet, rucola en witlof. Door ze te stoven of smoren kan het lichaam ze nog beter verteren. Lange keten-vetzuren en dierlijke eiwitten zijn daarentegen moeilijk verteerbaar en dus is het beter als deze niet al te vaak op uw bord belanden. Gember en zwarte peper stimuleren uw agni (spijsverteringsvuur) en verwarmen van binnenuit. Beide dringen bovendien Kapha terug – net als asafoetida, knoflook, geelwortel en komijn – en zijn daarom zeer geschikt om uw lentemaaltijden mee op smaak te brengen. En ook Kapha-thee met gember, kruidnagel, zwarte peper, geelwortel en saffraan is een geweldige bron van warmte voor dit jaargetijde. Verkoelende en Kapha-bevorderende voedingsmiddelen, zoals melkproducten, kunnen in de lente daarentegen beter niet te veel worden geconsumeerd. Omdat ons spijsverteringsvuur in de lente door het teveel aan Kapha is verzwakt, is het nu erg belangrijk dat we de hoofdmaaltijd nuttigen op een moment dat onze agni het sterkst is. Eet uw hoofdmaaltijd daarom bij voorkeur rond het middaguur en kies ‘s avonds bijvoorbeeld voor een soepje. Er zijn uiteraard ook enkele interessante voedingssupplementen verkrijgbaar die goed aansluiten bij wat het lichaam in de Kapha-tijd nodig heeft. Denk bijvoorbeeld aan het reeds vermelde Kapha-Balance, Meda l voor mensen met een normale eetlust en Meda II bij een verhoogde eetlust, en Prana-Rasayana voor door de kou geïrriteerde luchtwegen. En om te drinken is vooral Kapha-thee (één à twee koppen per dag) erg geschikt. Ook een heetwaterkuur van twee tot drie weken is zeer aan te bevelen. Meer over voeding tijdens de Kapha-tijd leest u in onze tips ‘Fit de lente door‘.
Meer tips bij voorjaarsmoeheid
Vaidya Palakurthi Manohar verzamelde voor u meer informatie over het verschijnsel voorjaarsmoeheid. De bevindingen van de ayurveda-expert en verdere tips bij voorjaarsmoeheid vindt u hier.