Rusteloosheid, te veel indrukken, stress, een volle maag – er bestaan genoeg redenen waarom we slecht slapen of ons 's ochtends niet uitgerust voelen. Vaak ligt de oorzaak van een verstoorde nachtrust in onze dagelijkse routine. Ayurvedisch expert dr. Saurabh Sharma legt uit hoe deze vanuit ayurvedisch oogpunt bij slaapproblemen kan worden geoptimaliseerd en welke speciale tips de verschillende dosha-types helpen om beter te slapen. Hij zegt:
“Ayurveda noemt drie pijlers voor een goede gezondheid: voeding, slaap en terughoudendheid (‘celibaat’)” *
Dr. Saurabh Sharma
*Ayurveda definieert celibaat niet als geheelonthouding, maar als terughoudendheid/balans met betrekking tot buitensporige sensuele genoegens of genot – voor een goede gezondheid.
Hoewel een goede nachtrust zo'n belangrijke basisbehoefte is, wordt er tegenwoordig meestal niet genoeg aandacht aan besteed en ligt de focus veel vaker op voeding. Tegelijkertijd lijdt bijna elke tweede persoon – om verschillende redenen – tijdelijk of permanent aan een slaapstoornis die de levenskwaliteit aanzienlijk kan beïnvloeden.
Veel mensen hebben moeite om in slaap te vallen, slapen onrustig of voelen zich 's ochtends gewoon niet uitgerust, ook al hebben ze lang genoeg geslapen. En dit kan veel verschillende oorzaken hebben.
Vaak ligt de oorzaak van een slaapstoornis in onze voeding of dagelijkse routine.
Een ayurvedisch principe is om vroeg op te staan en vroeg naar bed te gaan. Het is raadzaam om tussen vier en zes uur 's ochtends op te staan, ook wel ‘Brahma Muhurta’ (de ‘tijd van Brahman’) genoemd in de vedische geschriften.
Van 18:00 tot 22:00 uur bevindt het lichaam zich in de fase van geaarde, rustige Kapha-dosha. Daarom adviseert ayurveda om voor 22:00 uur te gaan slapen. Daarna begint de Pitta-tijd, de fase van het element vuur, waarin de hersenactiviteit weer toeneemt. Dus als we voor 22:00 uur in slaap vallen, voorkomen we dat we in deze fase worden wakker gehouden door de verhoogde Pitta.
Als dit dagritme onrealistisch is in uw dagelijkse leven, kunt u toch proberen zo vroeg mogelijk op te staan en ervoor zorgen dat u vroeg genoeg naar bed gaat om nog voldoende slaap te krijgen. Deze verandering vindt misschien niet van de ene op de andere dag plaats, maar met een beetje discipline lukt het zeker om vroeger naar bed te gaan en dus ook vroeger op te staan.
“Het sleutelwoord is 'rust'.
Dit betekent dat u voldoende rust ervaart en niet alleen slaapt.”
Dr. Saurabh Sharma
Hierbij is het niet belangrijk dat u een bepaald aantal uren slaapt, maar dat u rustig slaapt. Wordt u 's ochtends uitgerust wakker of juist uitgeput en moe? Staat u gemakkelijk op of sleept u zich na drie keer snoozen met moeite uit bed?
Misschien heeft u te laat of het verkeerde gegeten? – Een goede eetroutine voor een goede nachtrust.
We eten onze hoofdmaaltijd vaak 's avonds, bijvoorbeeld omdat we overdag op het werk geen tijd of zin hebben om genoeg te eten. Het lichaam geeft ons dan 's avonds het signaal dat we nog veel moeten eten, waardoor we een hongergevoel krijgen.
Het spijsverteringsvuur dat we in de ayurveda agni noemen (zie de belangrijke productaanwijzingen), is 's avonds (na zonsondergang) echter niet zo actief als bijvoorbeeld 's middags. Dit betekent dat het lichaam het 's nachts heel zwaar heeft met de verwerking van voedsel, waardoor het niet goed kan worden verteerd. De stofwisseling wordt overbelast. Hierdoor is het lichaam tijdens de slaap meer bezig met de spijsvertering dan met uw eigenlijke herstel. Het gevolg: u slaapt slecht of wordt moe wakker en kan ook spijsverteringsproblemen hebben omdat uw ‘agni’ uit balans is geraakt.
Dr. Sharma's voedingstips voor een betere nachtrust:
- Probeer 's middags uw hoofdmaaltijd te eten en niet 's avonds pas. Als u bijvoorbeeld door uw werk geen volwaardige lunch kunt eten, kunt u 's ochtends thuis een (eenvoudige) warme maaltijd bereiden en deze meenemen naar het werk in een thermosbakje.
- Eet vroeg in de avond (18:00 uur) een lichte, warme en smakelijke maaltijd, zoals soep.
- Het is het beste om stimulerende voedingsmiddelen zoals zwarte thee, koffie en chocolade in het algemeen, maar vooral 's middags en 's avonds, te vermijden. Een lekker en tegelijkertijd gezond alternatief voor koffie is het uiterst licht verteerbare, cafeïnevrije Raja’s Cup.
- Vermijd 's avonds te veel externe stimulatie door te lang tv te kijken of op de computer of telefoon te zitten – neem voldoende schermvrije tijd voor het slapengaan!
- Vermijd in het algemeen een overmaat aan Pitta (warmte) die zich in het lichaam ophoopt.
- Drink voor het slapengaan amandelmelk – dr. Sharma's recept hiervoor vindt u hieronder.
Als u slaapproblemen heeft of 's ochtends niet uitgerust bent, kunt u deze tips een paar weken uitproberen om te zien of u zich beter voelt.
Het is bovendien belangrijk om voldoende te bewegen.
Om goed en rustig te kunnen slapen, heeft het lichaam overdag beweging nodig. Begin 's ochtends bijvoorbeeld na de abhyanga met pranayama, de ademhalingsoefeningen uit de yoga. Beoefen daarna yoga asana's en meditatie om de dag energiek, in balans en fris te beginnen. Hiermee brengt u uw Vata-dosha in balans, die in onevenwichtige toestand vaak verantwoordelijk is voor rusteloosheid en moeilijk in slaap kunnen vallen.
Voldoende lichaamsbeweging gedurende de dag draagt sterk bij aan een betere nachtrust.
Natuurlijk hangt het af van uw individuele constitutie wat lichaam en geest nodig hebben voor een goede nachtrust en ook hoe u uw lichaam het beste kunt ondersteunen bij het herstel.
Slaaptips voor Vata-types
Mensen met een dominante Vata-dosha (elementen ether en lucht) hebben vaak last van slaapproblemen, omdat ze van nature zeer actief zijn, graag veel dingen tegelijk doen en niet gemakkelijk tot rust komen. Hun gedachten en dus hun hersenen zijn voortdurend actief. De volgende tips kunnen u helpen om beter te slapen:
- Voer 's ochtends een abhyanga-zelfmassage met warme olie uit.
- Beoefen yoga-asana's.
- Vermijd opwinding en geestelijke stimulatie in de avond.
- Masseer 's avonds voor het slapengaan en na het wassen uw voetzolen gedurende twee tot drie minuten met ghee (geklaarde boter) of Vata Massageolie. Speciale tip van dr. Saurabh Sharma: masseer ook wat olie in uw vingertoppen.
- Mediteer 's ochtends en 's avonds.
Slaaptips voor Pitta-types
Pitta-types zijn echte denkers. Als ze 's avonds overmatig geestelijk actief zijn, kunnen ze tijdens de Pitta-fase van de nacht, waarin het lichaam zich eigenlijk herstelt, niet tot rust komen of ze worden rond 2 uur 's nachts (mogelijk zwetend) wakker en kunnen niet meer slapen.
- Sluit de avond ontspannen af en vermijd geestelijke stimulatie.
- Probeer om gedisciplineerd voor de Pitta-fase van de nacht naar bed te gaan.
- Voeg aan de amandelmelk (zie recept hieronder) een beetje ghee toe en drink het op voor het slapengaan. Ghee brengt Pitta en Vata in balans.
Slaaptips voor Kapha-types
Kapha-constitutietypes vallen op zich snel en gemakkelijk in slaap omdat ze geaard en rustig zijn. Soms worden ze zelfs overdag moe en doen dan graag een dutje. Dit brengt de Kapha-dosha echter uit balans wat soms tot depressieve gevoelens en de neiging tot negatieve gedachten kan leiden.
Om Kapha in balans te brengen en negatieve denkspiralen te voorkomen, helpen de volgende slaaptips:
- Slaap niet overdag, behalve in de zomer wanneer het warm is.
- Voeg aan de amandelmelk (zie recept hieronder) twee tot vier snufjes kurkuma toe die de Kapha in balans brengt.
Afhankelijk van welke dosha dominant is bij u, kunt u deze tips in de komende tijd uitproberen en zien wat er verandert! Een uitgebreide dosha-test vindt u hier.
Een goede nachtrust is de basis voor uw gezondheid en levenskwaliteit.
Neem dus zeker de tijd om uw slaaphygiëne te verbeteren en neem geen genoegen met een slechte of middelmatige nachtrust! Voelt u enige vorm van vermoeidheid in het lichaam, fysiek of mentaal, ook al slaapt u lang genoeg, dan zijn uw dosha's waarschijnlijk niet in balans. Probeer ze met behulp van deze tips weer in balans te brengen.
Als u lijdt aan chronische slapeloosheid, adviseren wij u een (ayurvedische) arts te raadplegen. Een gediplomeerd Maharishi Ayurveda-arts kan u helpen door via een professionele ayurvedische polsdiagnose de diepere oorzaak van uw slaapproblemen vast te stellen. Maar ook mogelijke biologische oorzaken, zoals een te snel werkende schildklier, hoge bloeddruk, etc., kunnen het beste door een arts worden gecontroleerd.
Recept: Warme amandelmelk voor een goede nachtrust
Meng alle ingrediënten en drink de amandelmelk ongeveer een half uur voor het slapengaan. Omdat ons spijsverteringssysteem 's nachts rust, kan het lichaam de voedingsstoffen in de amandelmelk nu beter opnemen.
*) U kunt gemakkelijk uw eigen amandelmelk maken door 1,5 tot 2 eetlepels biologische witte amandelpasta (van gepelde amandelen) te mengen met 200 ml water en de andere ingrediënten (garde of staafmixer).
Overigens helpen vedische klanken en Gandharva Veda-muziek in de avond ook heel goed om de geest tot rust te brengen. Als u dan nog voor een gezonde slaapplek zorgt en geniet van de rustgevende sfeer van de geur van Nidra of Vata Aromaolie (aromabrander of aromadiffuser), bent u optimaal voorbereid op een ontspannen goede nachtrust.
We hopen dat deze tips uit de ayurveda u zullen helpen om weer goed te slapen. Zo, en nu is het tijd om uw computer af te sluiten.
Wij wensen u een goede nacht!
Hartelijk dank aan onze experts dr. Richa Shrivastava en vaidya dr. Saurabh Sharma voor hun deskundige ondersteuning!